Πολιτισμός «με άλλα μάτια»
Updated: Nov 28, 2022
Συζητώντας με την Τζουλιάνα Μπούση, για την προσβασιμότητα σε χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς.
Σαν αναγνώστης συνηθίζω να θεωρώ πολύ κουραστικές τις συνεντεύξεις με πολλές και γενικόλογες ερωτο-απαντήσεις. Γι' αυτό, μπαίνοντας στα παπούτσια των αναγνωστών αυτής της συνέντευξης, θα ακολουθήσουν μόνο πέντε επίκαιρεις ερωτήσεις σχετικά με την προσβασιμότητα ατόμων με αναπηρία σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους.
Πριν από αυτό, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον πρόεδρο της ΑΜΚΕ «Με άλλα Μάτια», Βαγγέλη Αυγουλά, ο οποίος αγκάλιασε την πρόταση και το blog μου και κατ’επέκταση με γνώρισε με την συνεντευξιαζόμενη, Τζουλιάνα Μπούση.
Όπως μπορεί να διαβάσει κανείς στον επίσημο ιστότοπο του «Με άλλα Μάτια», η Τζουλιάνα (μέσα σε πολλά ακόμη) είναι φιλόλογος, με μετεκπαίδευση στην Ειδική Αγωγή. Διδάσκει στο Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών, παίζει πιάνο, φλάουτο και ταμπουρά, και στον ελεύθερό της χρόνο συνθέτει τραγούδια. Έχει εμπειρία ως ραδιοφωνική παραγωγός και αποτελεί ενεργό μέλος της ΑΜΚΕ «Με άλλα Μάτια», για την οποία τον τελευταίο καιρό αναπαράγει εκπαιδευτικά βίντεο για την εξοικείωση του κόσμου με τους σκύλους οδηγούς.
Κ: Τζουλιάνα, καλησπέρα! Χαίρομαι πολύ που σε γνωρίζω και ελπίζω μετά την έξαρση της πανδημίας να έχουμε την ευκαιρία να βρεθούμε και από κοντά για μια πιο προσωπική συζήτηση. Ξεκινώντας με μια φιλοσοφικά και κοινωνικά φορτισμένη ερώτηση θα ήθελα να σε ρωτήσω τι είναι για εσένα η έννοια της «ενσυναίσθησης», μιας λέξης την οποία θεωρώ τρόπο ζωής.
Τζ: Γειά σου Κωνσταντίνα! Xαίρομαι που σε γνωρίζω έστω κι έτσι και ελπίζω κι εγώ να τα πούμε από κοντά σύντομα. Αρχικά, δεν διδάσκω πια στο Kέντρο Eκπαίδευσης και Aποκατάστασης Tυφλών. Mε το ξεκίνημα της χρονιάς πήραν έναν φίλο τους, φιλόλογο χωρίς εμπειρία στην ειδική αγωγή, αν και εγώ για αυτούς και πολλούς άλλους λόγους είχα προτεραιότητα εκεί. Δεν μας πειράζει όμως, γιατί συνεχίζουμε σε ομορφότερα μονοπάτια…
H εν-συν-αίσθηση είναι και για μένα τρόπος ζωής. Το να μπαίνω στα συναισθήματα του άλλου, να έχω θέση και να παίρνω ρόλο στα πράγματα και στη ζωή, άρα και για μένα «ιδανικός τρόπος ζωής»... και τυχεροί όσοι έχουμε ενσυναίσθηση, γιατί δεν έχουν όλοι, ούτε ξέρουν τι είναι.
Κ: Δεν έχεις άδικο! Περνώντας λοιπόν από την κουλτούρα στον πολιτισμό, δυο τελικά διαφορετικές έννοιες, θα ήθελα να σε ρωτήσω εάν υπάρχει κάποιος αρχαιολογικός χώρος που ξεχωρίζεις στην Ελλάδα κι αν ναι, γιατί.
Τζ: Στην Ελλάδα δύσκολα να ξεχωρίσω αρχαιολογικούς χώρους... Ίσως λόγω έλλειψης προσβασιμότητας. Όμως για αυτούς τους λόγους και λόγω αναμνήσεων και διαφορετικού αέρα θα ξεχώριζα την Ακρόπολη. Με στιγματίζει ιστορικά και πρακτικά!
Κ: Κρατώντας για λίγο απόσταση από τους αρχαιολογικούς χώρους, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως η προσβασιμότητα και η ένταξη ατόμων με αναπηρία σε μουσεία μοιάζει να αρχίζει να παίρνει νέες διαστάσεις. Πριν λίγο καιρό μάλιστα, συμμετείχες στη δημιουργία του προγράμματος «Σε Επαφή» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Η καινοτομία του προγράμματος αφορά σε μια κινητή προθήκη ξενάγησης που συνοδεύεται από μια πολυαισθητηριακή μουσειοσκευή, κάνοντας ισότιμη αλλά και εφικτή τη δυνατότητα πρόσβασης στη μόνιμη έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, από άτομα με οπτική και ακουστική βλάβη.
Θα ήθελα να μου μιλήσεις για αυτή την εμπειρία σου και για το πως βλέπεις το μέλλον των μουσείων έπειτα από τέτοιες κινητοποιήσεις.
Τζ: Το πρόγραμμα «Σε Επαφή» είναι πρωτοποριακό και αν δε κάνω λάθος το μοναδικό στην Ελλάδα. Είναι το μόνο -μέχρι τώρα- Μουσείο, για το οποίο πρακτικά μιλάμε για μόνιμη έκθεση και καθολική πρόσβαση. Είναι τιμή μου που συμμετείχα σε αυτό το πρόγραμμα και ελπίζω με τον ίδιο τρόπο να καταφέρουμε (το ίδιο) και στα επόμενα. Υπάρχουν πολλοί λάτρεις τέτοιων χώρων και δεν μπορούν να τους επισκεφτούν, λόγω έλλειψης προσβασιμότητας. Τουλάχιστον για το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης κανείς πλέον δεν μπορεί να έχει αυτό ως επιχείρημα... Χαχα!
Κ: Νομίζω πρέπει να κρατάς απουσίες για μελλοντική συζήτηση λοιπόν!
Επανερχόμενοι στους αρχαιολογικούς χώρους και στην -κατά κάποιον τρόπο- πιο δύσκολη κληρονομιά, θα ήθελα να σε ρωτήσω εάν θα μπορούσε να εφαρμοστεί το παραπάνω ή κάποιο παρόμοιο μοντέλο σε αρχαιολογικούς χώρους αστικών κέντρων. Πως οραματίζεσαι έναν τέτοιο χώρο; Ποιες θα πρέπει να είναι οι κύριες υποδομές του;
Τζ: Σίγουρα για αρχαιολογικούς χώρους αστικών κέντρων τα πράγματα φαντάζουν πιο δύσκολα, αλλά όχι ακατόρθωτα. Για μένα υπάρχει τρόπος αν υπάρξει θέληση! Πιστεύω πως αν εφαρμοστεί κάτι αντίστοιχο του προγράμματος «Σε Επαφή» για τέτοιους χώρους, θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος, περισσότερο μεράκι και παραπάνω άνθρωποι, αλλά έχουμε δώσει με το «Με άλλα Μάτια» μια πολύ συγκεκριμένη και σημαντική βάση… Εμείς έχουμε φτιάξει την αρχική ιδέα για μουσεία.
Για αρχαιολογικούς χώρους μπορεί να διευρυνθεί με τον ίδιο τρόπο. Δεν θα περιγράψω το πώς με ακρίβεια διότι οι αναγνώστες θα κλέψουν την ιδέα χωρίς χρηματοδότηση, αλλά είμαι διαθέσιμη όταν υπάρξει θέληση για τέτοια προσβασιμότητα να την περιγράψω λεπτομερώς. Χαχα...
Κ: Αυτό το παίρνω σαν ανοιχτό κάλεσμα και αναμένω σύντομες και ευχάριστες εξελίξεις. Εάν η αρχή γίνει με αφορμή αυτό το άρθρο, τιμητικά θα πρέπει να έχω το αποκλειστικό ρεπορτάζ. Χαχα!
Ωστόσο, για να εστιάσουμε στο παρόν, κάθε φορά που επισκέπτομαι έναν αρχαιολογικό χώρο παρατηρώ ασυναίσθητα αν τοποθετούνται μπροστά από τα μνημεία πινακίδες με γραφή Braille, αν υπάρχουν στον χώρο χώροι υγιεινής για άτομα με αναπηρία, αν το έδαφος είναι το κατά δύναμιν ισόπεδο και αν το πλάτος των μονοπατιών είναι επαρκές για την πρόσβαση αμαξιδίων. Παρότι σε κάποιους χώρους τα έχω συναντήσει, δεν είναι καθολικό φαινόμενο.
Σε περίπτωση που και οι αναγνώστες παρατηρούν τέτοιες ελλείψεις (όχι μόνο σε χώρους πολιτισμού) και θέλουν να αλλάξουν τα πράγματα, θα ήθελα να μας αναφέρεις τα μέσα και τους φορείς, όπου μπορεί κανείς να μάθει γραφή Braille και να εξοικιωθεί με τη νοηματική γλώσσα. Που να απευθυνθούμε/νε;
Τζ: Και μόνο από την περιγραφή σίγουρα κατανοώ πως έχεις ενσυναίσθηση…
Μπορούν για Braille να απευθυνθούν όσοι επιθυμούν στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Τυφλών, στο Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών και στον Φάρο, ποιον άλλον, φυσικά Τυφλών… Χαχα! Τα τηλέφωνα υπάρχουν στο διαδίκτυο. Για τη νοηματική γνωρίζω την Hands Up, όπου έχουμε συνεργαστεί και με το «Με άλλα Μάτια» και συνεργαζόμαστε ακόμα.
K: Τζουλιάνα, σε ευχαριστώ για τον χρόνο σου! Είμαι βέβαιη πως όσα μας είπες θα φανούν χρήσιμα σε κάποιους και ενδιαφέροντα σε άλλους. Ελπίζω την επόμενη φορά που θα μιλήσουμε τα πράγματα να είναι ακόμα πιο ισότιμα στον πολιτισμό και ακόμα πιο βιώσιμα για την πολιτισμική μας κουλτούρα!
Τζ: Σε ευχαριστώ κι εγώ, Κωνσταντίνα!
Χρήσιμες Πληροφορίες:
Εκμάθηση γραφής Βraille:
- Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών: Website / Τηλ. 210 5228333 – 5228365 – 5245001
- Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών: Website / Τηλ. 210 9595880 - 9595846 (Αθήνα) και 2310 830095 (Θεσ/νίκη)
- Φάρος Τυφλών της Ελλάδος: Website / Τηλ. 210 9415 222
Εκμάθηση νοηματικής γλώσσας:
- Hands Up: Website / Κιν. +30 6975693746
Για πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα «Σε Επαφή: Για ένα μουσείο ανοικτό σε όλους με βάση τις αρχές της συμπερίληψης», πατήστε εδώ!
Ενημερωτικό βίντεο του προγράμματος «Σε Επαφή»:
Η φωτογραφία εξωφύλλου αποτελεί στιγμιότυπο του παραπάνω βίντεο.
*Η ΑΜΚΕ «Με άλλα Μάτια» ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2018 με σκοπό μεταξύ άλλων την παροχή υπηρεσιών κοινωνικής μέριμνας και συμβουλευτικής υποστήριξης σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και στις οικογένειες αυτών, την προώθηση της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας, την υλοποίηση εκπαιδευτικών, ψυχαγωγικών και διαπολιτισμικών προγραμμάτων, τις συνεργασίες με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο, τη λειτουργία της παρούσας διαδικτυακής πύλης κοινωνικής ενημέρωσης, την ανάπτυξη του εθελοντισμού, την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη ή επανένταξη ευπαθών κοινωνικών ομάδων, την παρέμβαση στην κοινότητα για την εξοικείωση με την αναπηρία, τη διοργάνωση της πρωτοποριακής βιωματικής δράσης «Δείπνο στο Σκοτάδι» σε όλη την Ελλάδα, τη διεξαγωγή ημερίδων και άλλα. Περισσότερα, εδώ!